Pleegzorg
Wat?
Een pleeggezin is een warme en doeltreffende oplossing. Pleegzorgers vangen in hun gezin kinderen of volwassenen op die door een ernstig probleem niet in het eigen gezin of zelfstandig kunnen wonen. De opvangperiode varieert van kort tot meerdere jaren.
Een goede begeleiding van het pleeggezin is cruciaal. Dat doen de diensten voor pleegzorg. Zij zorgen ook voor de vergoeding van het pleeggezin.
Eerste te overwegen zorgvorm bij uithuisplaatsing minderjarigen
Internationale richtlijnen benadrukken dat een kind best bij zijn ouder(s) of verzorger woont. Is dit niet mogelijk? Dan zoekt men bij voorkeur een oplossing in een gezinsvervangende omgeving, zoals een pleeggezin. Deze richtlijn wordt onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek en staat ook in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Ze geldt als principe voor alle jeugdhulp. Daarom is pleegzorg de prioritaire oplossing bij de uithuisplaatsing van een minderjarige.
Concreet betekent dit:
- Het team indicatiestelling binnen de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen moeten bij de beslissing tot uithuisplaatsing altijd eerst pleegzorg in overweging nemen.
- Een jeugdrechter heeft verantwoordingsplicht als hij niet kiest voor pleegzorg.
Voor wie?
Pleegkinderen (minderjarigen en jongvolwassenen tot 25 jaar in voortgezette hulp)
- in problematische leefsituaties,
- met gedrags- of emotionele problemen,
- met een handicap,
- met een psychiatrisch probleem.
Pleeggasten (volwassenen)
- met een handicap,
- met een psychiatrisch probleem.
Hoe?
Er zijn vier vormen van pleegzorg.
1. Ondersteunende pleegzorg
Doel: kortstondig verblijf in een pleeggezin om bijvoorbeeld een weekend, een vakantie of een acute nood of crisis op te vangen.
Wat: het gaat om een tijdelijke ondersteuning van het gezin van oorsprong. Of het is een aanvulling op een ander regulier verblijf in bijvoorbeeld een voorziening. Nadien keert het pleegkind of de pleeggast daar ook terug.
Toegang: dit type pleegzorg is altijd rechtstreeks toegankelijk. Ze omvat ook crisispleegzorg.
2. Perspectiefzoekende pleegzorg
Doel: het pleegkind of de pleeggast snel oriënteren en begeleiden naar een duidelijke en duurzame oplossing. Dit kan zijn: terug naar huis, naar een voorziening, zelfstandig wonen ... of een langdurig verblijf in een pleeggezin.
Wat: perspectiefzoekende pleegzorg wordt voor maximaal één jaar toegekend. Indien nodig kan deze termijn eenmalig verlengd worden met maximaal zes maanden. Er wordt heel intensief gewerkt met het pleegkind of de pleeggast en zijn omgeving. Ook andere hulpverleningsvormen kunnen worden ingeschakeld. Zeker bij de pleegzorg voor minderjarigen staat gezinsbegeleiding in functie van hereniging met het gezin centraal.
Toegang: voor pleegkinderen is perspectiefzoekende pleegzorg niet-rechtstreeks toegankelijk. Voor pleeggasten is dit aanbod rechtstreeks toegankelijk.
3. Perspectiefbiedende pleegzorg
Doel: het pleegkind of de pleeggast een stabiel leefklimaat bieden door een langdurig verblijf in een pleeggezin.
Wat: deze vorm is aangewezen wanneer een terugkeer naar huis niet in het belang van het pleegkind of de pleeggast is. Tegelijk doet men de nodige inspanningen om – indien mogelijk - het contact met het gezin van oorsprong te behouden. Continuïteit, opvoedingszekerheid en optimale ontwikkeling staan centraal.
Toegan: voor pleegkinderen is dit type pleegzorg niet-rechtstreeks toegankelijk. Voor pleeggasten is dit aanbod rechtstreeks toegankelijk.
4. Behandelingspleegzorg
Doel: het opvangen van specifieke psychiatrische of emotionele en gedragsproblemen bij perspectiefzoekende en –biedende pleegzorg. Dit gebeurt met een extra behandelings- of trainingspakket.
Wat: dit omvat een behandeling voor pleegkind of pleeggast of een intensieve training en begeleiding voor de pleegzorger of voor de gezinnen van het pleegkind. Dat kan in combinatie met een andere hulp- en dienstverlening, of in samenwerking met een psychiatrisch ziekenhuis.
Toegang: dit aanbod is rechtstreeks toegankelijk. De dienst voor pleegzorg bepaalt zelf of een behandelingspakket bovenop de generieke begeleiding noodzakelijk is.
Modulaire aanpak
Het aanbod van pleegzorg is heel divers om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de noden van het pleegkind of de pleeggast en van zijn persoonlijk netwerk, het pleeggezin en het gezin van oorsprong. Een pleeggezin kan daarenboven schakelen van de ene vorm van pleegzorg naar de andere. Het kan bijvoorbeeld starten als crisisopvanggezin. Daarna kan het doorgroeien en voor datzelfde pleegkind of diezelfde pleeggast stabiliteit bieden als perspectiefbiedend pleeggezin.
Combineren met extern hulpaanbod
Nood aan specifieke of intensieve hulp die een dienst voor pleegzorg niet kan aanbieden? Dan zijn combinaties met ander hulpaanbod mogelijk. Bijvoorbeeld als een kind context mist en meestal in een residentiële voorziening verblijft. Dan kan een ondersteunend of perspectiefbiedend pleeggezin een zinvolle aanvulling zijn, of is de combinatie van contextbegeleiding met perspectiefzoekende pleegzorg een optie.
Door wie?
Wie beslist over de passende pleegzorgmodule?
A. Voor pleegkinderen
- Bij perspectiefzoekende of perspectiefbiedende pleegzorg neemt de toegangspoort of een jeugdrechter de beslissing.
- Bij ondersteunende of behandelingspleegzorg ligt de beslissing bij de dienst voor pleegzorg.
B. Voor pleeggasten (volwassenen)
De dienst voor pleegzorg kiest samen met de pleeggast of pleegzorg geschikt is en zo ja, in welke vorm. De dienst moet kunnen aantonen dat er sprake is van een handicap of een psychiatrisch probleem. Hiervoor is een document vereist dat is opgesteld door of met medewerking van een arts.
C. Voor een combinatie van hulp
- bij het niet-rechtstreeks toegankelijke aanbod: de jeugdrechter of de toegangspoort;
- bij pleegzorg voor volwassenen met een handicap: de pleeggast beslist zelf over het aanbod waarmee wordt gecombineerd.