Jeugdhulp tijdens corona
De impact van corona op kwetsbare kinderen, jongeren en gezinnen was de afgelopen maanden enorm. Ook voor medewerkers in de jeugdhulp zorgt het coronavirus voor extra uitdagingen. Dat ervaren Dirthe Van den Brande en Priya Basu, consulenten bij de sociale dienst van de jeugdrechtbank in Antwerpen, en Matthijs Waumans, psycholoog bij het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling, elke dag.
50% meer dan vorig jaar: dat is de stijging van het gemiddeld aantal oproepen per maand tijdens de eerste negen maanden van 2020 bij Nupraatikerover.be, de chatbox van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling.
Matthijs en zijn collega’s verdelen het werk van die chatbox onder elkaar, naast hun gewone werk: “Onze chatbox is van maandag tot donderdag elke avond open van 19 tot 22 uur, op woensdag van 14 tot 22 uur. Elke medewerker heeft een vaste dag: zo kunnen jongeren die een chatsessie opstarten een week later met dezelfde persoon in gesprek gaan. Op die manier moeten ze zich niet elke keer opnieuw voorstellen en kunnen we inpikken op waar we gebleven waren. De jongeren hebben vaak een heftig verhaal en zijn het slachtoffer van seksueel misbruik, mishandeling of verwaarlozing.”
Meer dringende vragen
De chatbox bestaat intussen vijf jaar en het aantal chatgesprekken groeit jaar na jaar. Maar door corona piekte plots de nood aan online hulp. ”We hebben bij de eerste lockdown beslist om de chat vaker open te zetten omdat we die nood duidelijk voelden. En we moesten onze werking aanpassen. Vanuit de chatbox laten we jongeren hun verhaal doen, geven we hen psycho-educatie en moedigen we hen aan om zelf de stap te zetten naar hulpverlening of een vertrouwenspersoon. Door corona moesten we bij een deel van onze oproepers zelf veel actiever zijn, op hun vraag. Omdat jongeren tijdens de lockdown niet meer zomaar konden binnenstappen bij andere diensten zoals het JAC en het CLB. We gingen met hen zelf meer op zoek: hoe kunnen ze zich ondanks hun situatie beter in hun vel voelen? Maken wij contact met de hulpverlening om hen verder te helpen en veiligheid te creëren? Het moet ook vaak snel gaan, want jongeren hebben meer dringende vragen.”
“Bij een ander deel van de oproepers merken we een grote impact van corona op andere domeinen. Jongeren die een trauma aan het verwerken zijn en waarbij veilige ankerpunten, zoals hobby’s en de jeugdbeweging, plots weggevallen. We zien een verhoging van de trauma-symptomen, zoals herbeleving, eetproblemen of automutilatie.”
Vertrouwenspersoon na één chat
Tijdens de eerste lockdown zette een jong meisje haar eerste bericht in de chat bij Matthijs. “Ze was thuis weggelopen omwille van mishandeling en begon met haar telefoon te chatten. Ze vertelde dat ze niet terug naar huis wou, dat ze geen idee had waar ze was en dat we haar moesten helpen. We zijn toen meteen in actie geschoten. Gelukkig heeft de politie haar kunnen vinden en de zoektocht naar een plek in een crisisopvangplaats leverde ook snel resultaat op. Daarna zijn we nog in gesprek gegaan met het meisje en met de betrokken hulpverlening. Door dat ene gesprek in de chat waren we plots de vertrouwenspersoon geworden. Op die manier probeer je het verschil te maken voor jongeren.”
Constante factor viel weg
Ook op de sociale dienst van de jeugdrechtbank in Antwerpen is het sinds midden maart alle hens aan dek. “De laatste maanden merken we dat veel meer kinderen en jongeren hulp nodig hebben”, vertellen consulenten Dirthe en Priya. “Vaak geeft school wel wat stabiliteit in het leven van gezinnen. Toen de scholen tijdens de eerste lockdown overschakelden op afstandsonderwijs, viel die constante factor weg. De werking in de voorzieningen stond op een lager pitje en bezoeken van mama of papa vielen weg: dat was allesbehalve evident. De coronacrisis veranderde het leven voor jongeren en gezinnen, maar ook voor ons als consulenten. Voor corona was de werkdruk al hoog, nu ligt die nog een pak hoger.”
Huisbezoeken groot gemis
“Ook de manier waarop we werken is ingrijpend veranderd”, zeggen Dirthe en Priya “Het is opnieuw zoeken naar het evenwicht tussen werk en privé. Soms kunnen jongeren of ouders bij dringende gevallen niet meteen bij een hulpverlener of betrokken persoon terecht. Dan bellen ze de consulent, ook al is dat niet tussen 9 en 5. Bovendien hebben we nu de indruk dat ouders ons minder dingen durven toevertrouwen aan telefoon. “Het gaat goed”, is dan al snel gezegd. Dan zijn we toch wat ongerust over wat er onder de radar blijft.”
Vooral het gebrek aan persoonlijke contacten met kinderen, jongeren en ouders voelen consulenten aan als een groot gemis. Huisbezoeken bijvoorbeeld. “Je kan heel veel informatie uit een huisbezoek halen. Mensen zijn anders in hun eigen huis en je kan al wat makkelijker inspelen op dingen die je ziet of die er gebeuren. Nu plannen we gesprekken via videocall, op kantoor of in een voorziening. Enkel in crisissituaties gaan we ter plaatse.”
Kleine gelukjes
“Na een moeilijk gesprek kan je ook niet zomaar binnenlopen bij een collega om even je hart te luchten of om feedback te vragen. Het is fijn dat onze teamverantwoordelijken Jens en Dimi elke vrijdagnamiddag een mailtje sturen om ons op te peppen en de moed erin te houden. Dat houdt ons als team samen.”
Kleine gelukjes geven Priya en Dirthe moed voor de toekomst. “Een van onze jongeren moest kiezen waar hij zou blijven tijdens de lockdown: in de voorziening of thuis. Hij is toen weer bij zijn mama gaan wonen met extra thuisbegeleiding en dat is eigenlijk goed gelukt. Hij is nu nog altijd thuis en doet het daar fantastisch”, zegt Dirthe. “Elke dag is ook anders”, vult Priya aan. “Je weet als je opstaat niet welke telefoons je zal krijgen en welke crisissen je die dag moet oplossen. Dat maakt het ongelooflijk hectisch, maar ook ontzettend leerrijk en heel uitdagend.”