Pedagogische werking
Decretaal kader
De gemeenschapsinstellingen focusten de afgelopen jaren op de noodzaak, het nut en de uitvoering van gesloten maatregelen. Dit resulteerde in een aantal conceptnota’s rond differentiatie en modulering van hun aanbod. Vanuit het nieuwe decreet Jeugddelinquentierecht is een nieuwe missie en visie ontwikkeld die hun nieuwe opdracht benadrukt.
Het decreet maakt komaf met de verwarrende mix in de gemeenschapsinstellingen van jongeren in een VOS context (verontrustende opvoedingssituatie) en van jongeren die een delict hebben gepleegd of hiervan worden verdacht.
De plaatsing in publieke gesloten instellingen is de zwaarste sanctie dat de jeugdrechtbank kan geven aan jongeren die een delict plegen.
Toch blijft er binnen de gemeenschapsinstellingen ook een aanbod bestaan voor jongeren in een verontrustende opvoedingssituatie, duidelijk afgescheiden en in een bescheiden module: de gesloten herstelgerichte time-out, verankerd in het decreet Integrale jeugdhulp.
Modules
Het handboek Modulering 3.0 van de publieke jeugdinstellingen geeft een update van de inspanningen om het pedagogisch aanbod van de gemeenschapsinstellingen te structureren in welomschreven modules met een afgebakende duur. Het decreet Jeugddelinquentierecht is de basis voor deze nieuwe modulering.
Hiermee geven de gemeenschapsinstellingen een helder en consistent antwoord op de vraag naar de plaats en de relevantie van hun hulpaanbod in het leven van elke jongere. De gemeenschapsinstellingen bieden volgende modules aan:
Oriëntatie Begeleiding Herstelgerichte time-out
De module oriëntatie voorziet in een zo kort mogelijke (maximaal één maand) oriëntatie van minderjarigen. Deze module geeft een gemotiveerd advies op de vraag of verdere beveiligde opvang van de jongere binnen een gemeenschapsinstelling noodzakelijk is. Er wordt dan omschreven welke begeleidingsmodule het best wordt ingezet.
De module begeleiding (3, 6 en 9 maanden - 2, 5 en 7 jaar - na uithandengeving) is gericht op gedragsverandering. Pedagogische activiteiten, onderwijsactiviteiten en methodisch onderbouwde acties - al dan niet in groep - worden ingezet voor de 3 doelen:
- Verkenning
Jongeren en hun context leren reflecteren over hun situatie vóór de plaatsing en de gewenste situatie nadien. Zo krijgen ze inzicht in hun gedragspatronen en de rol die deze spelen in hun leefsituatie; - Vergroten van inzicht, competenties en vaardigheden
Dit is nodig om herval in delictgedrag te voorkomen en de levenskwaliteit te verhogen. - Verbinding en transfer
Jongeren en betrokkenen uit hun natuurlijk en professioneel sociaal netwerk worden gestimuleerd om het geleerde verder te hanteren in de overgang naar de nieuwe verblijfssituatie. Dit maakt uitstroom uit de gemeenschapsinstelling mogelijk.
De module herstelgerichte time-out geeft jongeren bij wie de hulpverlening in een minder gestructureerde en beveiligde setting dreigt te blokkeren, de kans om in dialoog te gaan met de betrokken voorziening. De gemeenschapsinstelling stelt zich op als een bemiddelaar en zorgt voor concrete afspraken tussen beide partijen. Het doel is de heroriëntering van de jongere naar de voorziening of dienst van herkomst.