Pleegouder worden?

Je thuis delen, verrijkt je leven. Wie overweegt om een pleegkind of -gast op te vangen in zijn gezin, kan terecht bij Pleegzorg Vlaanderen voor meer info, zoals:

  • wat pleegzorg inhoudt,
  • hoe de voorbereiding en screening verloopt,
  • de begeleiding die je krijgt, enz.

Netwerk- of bestandspleegzorg?

Pleeggezinnen komen uit twee warme nesten:

  • ze worden gevonden in de familie of het sociale netwerk van het gezin van oorsprong. Dat is netwerkpleegzorg.
  • ze engageren zich om een heel nieuwe band op te bouwen, zonder het gezin van oorsprong te kennen. Dit heet bestandspleegzorg.

Drie voorwaarden voor pleeggezinnen

  • Alle meerderjarige leden van het (kandidaat)pleeggezin leggen een uittreksel voor uit het strafregister volgens model 2. Daaruit moet blijken dat ze niet strafrechtelijk veroordeeld zijn voor feiten die onverzoenbaar zijn met pleegzorg.
  • Het (kandidaat)pleeggezin beschikt over voldoende draagkracht om het pleegkind of de pleeggast een stabiel leefklimaat te bieden. Hierbij wordt rekening gehouden met:
    • persoonlijkheid;
    • competenties om pleegzorgsituaties goed aan te pakken;
    • materiële mogelijkheden;
    • gezinssituatie;
    • sociale context.
  • De pleegzorg wordt gedragen door het hele gezin. Dus alle gezinsleden van de (kandidaat)pleegzorger zijn betrokken bij de kandidaatstelling.

Rechten van pleegzorgers

Pleegzorgers zijn volwaardige opvoedingsverantwoordelijken en hebben specifieke rechten. Deze zijn bepaald in het statuut van de pleegzorger (in de wet van 19 maart 2017 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek tot invoering van een statuut voor pleegzorgers).

  • De pleegzorgers oefenen het verblijfsrecht en het recht uit om alle dagelijkse beslissingen over het kind te nemen. Ook krijgen ze na langdurige pleegzorg het recht om contact te houden met hun pleegkinderen nadat de pleegplaatsing is gestopt.
  • De ouders blijven bevoegd om belangrijke beslissingen te nemen over de gezondheid, opvoeding, opleiding, ontspanning en godsdienstige of levensbeschouwelijke keuzes van hun kind, behalve bij dringende noodzakelijkheid (bv. nood aan een dringende medische ingreep). In dat geval moeten de pleegzorgers onmiddellijk de ouders inlichten of de dienst voor pleegzorg als deze niet bereikbaar zijn. Ouders en pleegzorgers kunnen - met tussenkomst van een dienst voor pleegzorg - wel overeenkomen om ook deze bevoegdheid volledig of deels te delegeren aan de pleegzorgers, met uitzondering van de rechten en plichten omtrent de staat van de persoon van het kind (bv. instemmen met een huwelijk). Deze overeenkomst moet uitdrukkelijk de rechten en plichten vermelden die worden gedelegeerd aan de pleegzorgers, en hoe deze worden uitgeoefend. Ze wordt ‘ter homologatie’ (soort goedkeuring) voorgelegd aan de familierechtbank.

Screening, attestering en matching

De screening van (kandidaat)pleeggezinnen gebeurt door een dienst voor pleegzorg. Via een grondige procedure gaat de dienst na of aan alle voorwaarden is voldaan. Daarbij toetst de dienst de specifieke capaciteiten van het pleeggezin aan de specifieke noden van het pleegkind of de pleeggast. Dit garandeert dat die wordt opgevangen in een kwaliteitsvol pleeggezin dat inspeelt op zijn behoeften. 

Bij het zoeken van het meest geschikte pleeggezin voor een pleegkind of pleeggast (de matching) houdt de dienst voor pleegzorg rekening met:

  • de bevindingen uit eventuele voorgaande hulp;
  • de ideologische, filosofische en godsdienstige overtuigingen van het pleegkind of de pleeggast en zijn gezin van oorsprong.

Elke positieve screening leidt tot een attest. Voor elk pleegkind of pleeggast moet een pleeggezin over een apart attest beschikken.

Kan een attest worden ingetrokken? Ja. De dienst voor pleegzorg neemt die maatregel zodra het pleeggezin niet meer voldoet aan één van de voorwaarden. De pleegzorgers worden wel eerst gehoord. De dienst moet de beslissing tot intrekking meedelen aan het pleeggezin. Daarbij moet ze de mogelijkheid vermelden om binnen de maand een herscreening te vragen.

De procedure rond screening en attestering van (kandidaat)pleegzorgers is te vinden in het decreet Pleegzorg, artikels 14 tot en met 15, en het uitvoeringsbesluit houdende de organisatie van pleegzorg, artikels 55 tot en met 61.

Ook is er een stappenplan Attestering, intrekking attest, herscreening, bezwaar bij de Adviescommissie voor Voorzieningen van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin uitgewerkt.

Kostenvergoeding

Er geldt een uniform systeem van vergoeding voor pleeggezinnen. De uitbetaling gebeurt door de dienst voor pleegzorg. De vergoeding moet de reguliere kosten dekken. Ze is afhankelijk van:

  • de leeftijd van het pleegkind of de pleeggast;
  • de eventuele gezinsbijslag;
  • het eventuele inkomen van de pleeggast;
  • de zorgzwaarte.

Sinds november 2022 bedragen de vergoedingen:

Leeftijd

Bedrag vergoeding

0-6 jaar, met gezinsbijslag

16,16

6-12 jaar, met gezinsbijslag

16,66

12-15 jaar, met gezinsbijslag

18,90

15-18 jaar, met gezinsbijslag

20,64

18+ jaar, met gezinsbijslag

22,38

0-12 jaar, zonder gezinsbijslag

24,12

12-18 jaar, zonder gezinsbijslag

26,05

18+ jaar, zonder gezinsbijslag

8,70

Pleegouders krijgen de volledige school- en studietoelage als het pleegkind minstens één jaar in pleegzorg verblijft. Ook genieten ze voorrang in de voorschoolse inkomensgerelateerde vergunde kinderopvang. Daar betalen ze bovendien de laagste bijdrage, ongeacht hun inkomen.

Heeft een pleeggast eigen inkomsten? Dan draagt hij of zij 637,86 euro per maand bij voor de kosten van het pleeggezin. De vrijstelling hierop bedraagt 427,73 euro.

Alle vermelde bedragen zijn gekoppeld aan de spilindex.

De diensten voor pleegzorg krijgen een bijkomende forfaitaire subsidie van 0,8704 euro per opvangdag. Met die extra middelen mag de dienst zelf een bedrag toekennen aan een pleegzorger, bv. bij een aantoonbare verhoogde zorgzwaartesituatie. Die middelen worden door de dienst voor pleegzorg beheerd en jaarlijks verantwoord. Daarover worden afspraken gemaakt tussen de verschillende diensten, in overleg met de participatieraden van de verschillende diensten.

Tot slot is er een tegemoetkoming voor bijzondere kosten. Dat zijn eenmalige kosten die:

  • te hoog zijn voor de forfaitaire kostenvergoeding;
  • niet gedekt worden door andere financieringsbronnen (bv. RIZIV);
  • het bedrag van 1.000 euro overschrijden.

Voor deze kosten moet een dossier worden ingediend bij Opgroeien.

Pleegzorg versus adoptie

Pleegouders worden nooit ‘ouders’ in de volledige zin van het woord. Bij adoptie is dat wel zo. Adoptie schept een nieuwe juridische band tussen de adoptieouders en het kind.

Bij pleegzorg zorgt de pleegouder voor een kind omdat ouders de zorg voor hun kind tijdelijk of voor een langere duur niet kunnen opnemen. De pleegzorger krijgt daarbij begeleiding en ondersteuning van een dienst voor pleegzorg. De oorspronkelijke ouders blijven normaal gezien wel betrokken bij de opvoeding van hun kind.

De eerste bedoeling is dat het pleegkind zo mogelijk terugkeert naar zijn ouders. Die terugkeer wordt goed voorbereid. Een pleegkind keert nooit van de ene op de andere dag terug naar zijn ouders. Bij pleeggasten is de situatie anders. Daar is het einddoel zelfstandig wonen of de verwijzing naar een ander stabiel verblijf.