Jeugddelinquentierecht
Vlaanderen is sinds de zesde staatshervorming bevoegd voor de aanpak van jeugddelinquentie. Het doel van het jeugddelinquentierecht is een heldere, snelle en constructieve reactie te geven op jongeren die een delict (misdaad) plegen. Bij de herstelgerichte aanpak wordt rekening gehouden met de verantwoordelijkheid van de minderjarige voor zijn daden.
Op 1 september 2019 startte de eerste fase van de gefaseerde tewerkstelling van het decreet jeugddelinquentierecht:
- alternatieve reacties voor gesloten begeleiding worden systematisch operationeel: delictgerichte contextbegeleiding, doorstart positief project binnen HCA-diensten.
- nieuwe reacties van het openbaar ministerie
In voorbereiding van de tweede fase (uiterlijk op 1 september 2022) wordt de VOS-capaciteit in de gemeenschapsinstellingen geleidelijk afgebouwd en in de private voorzieningen geleidelijk opgebouwd. Zo blijft de netto capaciteit tijdens deze overgangsperiode hetzelfde. Na de transitie blijft het wel nog mogelijk om een jongere in een verontrustende situatie voor een time-out te plaatsen in de gemeenschapsinstellingen.
Regelgeving Voorbereidend traject Publicaties Delictgerichte contextbegeleiding Gedeelde trajecten Beveiligend verblijf
Volgende uitvoeringsbesluiten werden intussen goedgekeurd:
- Het besluit van de Vlaamse Regering van 5 april 2019 betreffende de erkenningsvoorwaarden en de subsidienormen voor voorzieningen in de jeugdhulp voorziet in de erkenning van alternatieve reactiewijzen in functie van het decreet jeugddelinquentierecht
- Het besluit van de Vlaamse Regering van 5 april 2019 tot inrichting van de gemeenschapsinstellingen en tot uitvoering van diverse bepalingen van het decreet betreffende het jeugddelinquentierecht voorziet o.a. in de capaciteit van de gemeenschapsinstellingen, de begeleidingscommissie en de uitvoering van de onder toezichtstelling door de sociale dienst.
- Het besluit van de Vlaamse Regering van 23 oktober over het gebruik van de videoconferentie voor de verschijning van minderjarige verdachten in uitvoering van artikel 15 van het decreet betreffende het jeugddelinquentierecht van 5 februari 2019 maakt het mogelijk om in alle Vlaamse gemeenschapsinstellingen via digitale weg te communiceren met de jeugdrechtbank
- Ministerieel besluit van 18 juli 2019 tot vaststelling van de capaciteit van de gemeenschapsinstellingen en het Vlaams detentiecentrum
Aan de totstandkoming van het decreet is een heel traject vooraf gegaan. Het agentschap Opgroeien zorgde voor de organisatorische, administratieve en inhoudelijke ondersteuning.
Documenten en teksten besluitgroepen
- Omgevingsanalyse, volledige rapport
- Presentatie omgevingsanalyse
- Toelichting kader en werkwijze traject
Documenten werkgroep Jeugdsanctierecht
- Werkgroep 1 algemene principes
- Werkgroep 2 reactie op het delict criteria en maatregelen
- Werkgroep 3 gesloten opvang en uithandengeving
- Werkgroep 4 rechtswaarborgen en rechtspositie
- Werkgroep 5 afstemming met jeugdhulpverlening
- Werkgroep 6 reactie op grensoverschrijdend gedrag door jongeren met een complexe en meervoudige problematiek
Het decreet jeugddelinquentierecht kiest er uitdrukkelijk voor om een heldere, snelle en constructieve reactie te geven op jongeren die een delict plegen. De nadruk in dit decreet ligt op ambulante maatregelen.
De module delictgerichte contextbegeleiding betrekt de ouders of opvoedingsverantwoordelijken en de context van de minderjarige actief. Als de module alleenstaand opgelegd wordt, krijgt de minderjarige ambulante of mobiele begeleiding en wordt hij niet uit zijn thuis-of opvoedingscontext gehaald. Wordt de module gecombineerd met een plaatsing in een gemeenschapsinstelling, dan is het een onderdeel van een gedeeld traject.
Op 6 mei 2019 was er een oproep tot kandidaatstelling voor de realisatie van een nieuw aanbod delictgerichte contextbegeleiding. Hierdoor hebben verschillende organisaties vanaf 1 september 2019 een aanbod. Het gaat in totaal om 50 nieuwe plaatsen (naast ombouw van contextbegeleiding kortdurend intensief), voor zowel jongens als voor meisjes. Een overzicht:
| Regio | Initiatiefnemer | Uitbreiding | Ombouw |
|---|---|---|---|
| West-Vlaanderen | Oranjehuis | 2 | 1 |
| Centrum voor Jongeren- en Gezinsbegeleiding | 1 | ||
| De Patio | 2 | ||
| Begeleidingscentrum Bethanie | 2 | 2 | |
| Vereniging Ons Tehuis | 2 | ||
| Oost-Vlaanderen | aPart | 6 | 3 |
| Obra|Baken | 5 | ||
| Antwerpen | Cirkant | 2 | |
| De Touter | 2 | ||
| Wingerdbloei | 2 | ||
| Emmaüs Antwerpen | 5 | 21 | |
| Emmaüs Mechelen | 5 | 5 | |
| Vlaams-Brabant/Brussel | Alba | 4 | 0 |
| Cidar | 3 | 3 | |
| Limburg | Jongerenwerking Pieter Simenon | 3 | 3 |
| De Wiekslag | 4 | ||
| Totaal | 50 | 38 | |
Werken in gedeelde trajecten sluit zowel aan bij de visie van het decreet jeugddelinquentierecht als bij de uitwerking van concrete maatregelen.
In 2020 werd het draaiboek gedeelde trajecten geactualiseerd na een brede samenwerking van alle betrokken actoren bij het realiseren van gedeelde trajecten tussen gemeenschapsinstelling en private voorzieningen binnen Opgroeien.
Op 13 mei 2019 is de oproep uitgestuurd tot kandidaatstelling voor de realisatie van een aanbod beveiligend verblijf. Meer informatie is te lezen in de rondzendbrief beveiligend verblijf.