Dienst voor herstelgerichte en constructieve afhandeling (HCA)

Wat?

Een dienst voor herstelgerichte en constructieve afhandeling (HCA) biedt herstelgerichte en constructieve afhandelingsvormen voor minderjarigen die een delict hebben gepleegd.

Er zijn vijf vormen:

  • leerproject: individueel of in groep;
  • gemeenschapsdienst;
  • herstelgericht groepsoverleg (HERGO);
  • herstelbemiddeling;
  • positief project.

Leerproject

Het leerproject richt zich tot minderjarige (12–18 jaar) plegers van geweld-, vermogens-, drugs- en/of seksuele delicten die erkennen in de fout te zijn gegaan. De verwijzing gebeurt door de jeugdrechter met een beschikking of een vonnis. Het leerproject geeft de minderjarige de kans om over zijn gedrag, de feiten en de gevolgen na te denken. Er wordt stilgestaan bij zijn voorgeschiedenis en toekomst, met oog voor de context. Verder is er aandacht voor het opnemen van verantwoordelijkheid en voor de keuzes en beslissingen die de jongere kan maken.

Andere doelstellingen zijn:

  • anders omgaan met conflicten en agressie;
  • opkomen voor jezelf zonder schade aan te richten bij anderen;
  • leren hoe respect te verdienen en respectvol om te gaan met zichzelf en met anderen;
  • responsabiliseren van de dader en erkenning geven aan het slachtoffer;
  • alternatief gedrag aanleren;
  • kennis hebben over verschillende drugsproducten;
  • kennis hebben van verschillende manieren om seksualiteit te beleven;
  • leren over seksualiteit.

Er zijn diverse soorten leerprojecten, zoals een individueel leerproject op maat, sociale vaardigheidstraining, Rots en Water, Slachtoffer in Beeld, Drugvorming, leerproject n.a.v. seksueel grensoverschrijdend gedrag …

Een leerproject duurt 20u of 45u.

Gemeenschapsdienst

Gemeenschapsdienst is een maatregel van de jeugdrechter waarbij de jongere een bepaald aantal uren moet werken. Het gaat om een prestatie van opvoedkundige aard en algemeen nut. De jeugdrechter kan gemeenschapsdienst opleggen:

  • bij beschikking voor maximaal 30 werkuren,
  • bij vonnis voor maximaal 150 uren.

De uitvoering ervan gebeurt in de vrije tijd en is onbezoldigd. De prestatie vindt steeds plaats in een openbare dienst: bv. van een stad, provincie of OCMW of bij een vzw.

Via de gemeenschapsdienst krijgt de jongere inzicht in zijn eigen kunnen en falen. De pedagogische visie legt de klemtoon op het BIJ-leren i.p.v. het AF-leren. Bovendien geeft de sanctie de jongere het gevoel dat hij voor zijn daad heeft geboet en de schade zelf heeft kunnen herstellen, zij het dan symbolisch via werk ten bate van de samenleving.

Herstelgericht groepsoverleg

Wanneer een jongere een delict heeft gepleegd, kan de jeugdrechter een herstelgericht groepsoverleg (HERGO) voorstellen. Dat is een bijeenkomst waarbij de minderjarige dader en het slachtoffer, elk met hun achterban, op zoek gaan naar een constructieve oplossing voor de gevolgen van het delict. Bij een HERGO kan het slachtoffer duidelijk maken wat de feiten betekend hebben en/of wat de eventuele verdere gevolgen hiervan zijn (geweest). Door een ontmoeting met de dader komt hij meer te weten over de jongere en zijn achtergrond en kan hij antwoorden krijgen op zijn vragen. Het slachtoffer wordt actief betrokken in het zoeken naar een vorm van herstel.

De dader krijgt de kans om te begrijpen wat de gevolgen zijn van zijn daden en gaat zelf op zoek naar een oplossing om zijn fout zo goed mogelijk te herstellen. Zo kan hij verantwoordelijkheid opnemen voor de feiten en een voorstel doen om in de toekomst een herhaling ervan te vermijden. Nadat zowel slachtoffer als dader zijn verhaal heeft gedaan, zondert de jongere zich met zijn achterban af om een intentieverklaring op te stellen. Hierin staan de stappen die hij zal ondernemen om de materiële en/of morele schade te herstellen aan het slachtoffer en aan de maatschappij en om toekomstige feiten te vermijden. Het voorstel wordt met het slachtoffer en de moderator besproken. Als zij akkoord gaan, wordt de intentieverklaring overgemaakt aan de jeugdrechter, het parket, de advocaat van de minderjarige en de sociale dienst jeugdrechtbank.

Als de jongere zijn afspraken goed nakomt, kan de jeugdrechter zijn dossier sluiten. Als er geen akkoord is of het plan niet goed wordt uitgevoerd, kan de jeugdrechter een andere maatregel opleggen.

Meer weten? Lees de onderzoeksnota HERGO.

Herstelbemiddeling

Herstelbemiddeling is een aanbod van het parket of op voorstel van de jeugdrechter, aan de minderjarige dader (en zijn ouders) en aan het slachtoffer van een misdrijf. Samen met een neutrale bemiddelaar wordt gezocht naar een mogelijke vorm van herstel en/of wordt er gecommuniceerd omtrent de feiten en de gevolgen ervan. Herstelbemiddeling is een vertrouwelijk proces tussen de partijen waaraan ze vrijwillig deelnemen. Bemiddeling is gratis.

Bemiddeling geeft alle betrokkenen de kans om een actieve rol op te nemen. Beide partijen kunnen hun verhaal brengen en eventuele verwachtingen uiten. Er wordt eveneens gezocht naar een manier om met de gevolgen van de feiten om te gaan.

Meer weten? Lees het rapport ‘De schade hersteld?’.

Positief project

Het positief project is een nieuwe mogelijkheid binnen het decreet Jeugddelinquentierecht, als reactie op een delict, voor het openbaar ministerie en de jeugdrechtbanken. Daarbij gelden duidelijke rechtswaarborgen en wordt uitgegaan van het vermoeden van onschuld.

Het positief project doet een appél op de jonge dader om op een actieve en constructieve wijze zelf antwoorden te bieden. De minderjarige moet kunnen rekenen op de nodige begeleiding en ondersteuning, maar de mogelijkheid wordt voorzien dat de jongere zelf initiatief neemt. Het kan bijvoorbeeld gaan over het volgen van een begeleiding met betrekking tot een agressie- of verslavingsproblematiek, het omgaan met druk uit de omgeving ...

Voor wie?

Voor minderjarigen die een delict hebben gepleegd.

Hoe?

De verwijzing naar een aanbod HCA gebeurt door een jeugdrechter.

Door wie?

De diensten voor herstelgerichte en constructieve afhandeling worden erkend en gesubsidieerd door Opgroeien.