Voor de vertrouwenspersoon in de jeugdhulp
Voor kinderen en jongeren is het niet altijd gemakkelijk om alle stappen in en naar de jeugdhulp alleen te zetten. Vaak zullen hun ouders hen hierin ondersteunen. Maar soms gebeurt dit niet, wil de minderjarige dat liever niet of heeft de minderjarige andere belangen dan zijn ouder(s). Daarom kan een kind of jongere zich laten bijstaan door een vertrouwenspersoon.
Dat is zo bepaald door het decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp en binnen het kader van het decreet betreffende het jeugddelinquentierecht (artikel 24). Dat decreet somt alle rechten van minderjarigen in de jeugdhulp op.
Wat is een vertrouwenspersoon?
Als vertrouwenspersoon ben je in de eerste plaats iemand bij wie het kind of de jongere zich goed voelt, en met wie hij een vertrouwensband heeft (of kan opbouwen). De jongere kan bij jou terecht met al zijn vragen, bedenkingen en zorgen over zijn situatie, en meer bepaald zijn jeugdhulp.
Als vertrouwenspersoon kan je het kind of de jongere vergezellen naar alle contacten met jeugdhulpverleners, en hem ondersteunen bij het uitoefenen van zijn rechten, bv.
- het recht op informatie en participatie,
- het recht op toegang tot het dossier,
- het klachtrecht,
- ...
Als vertrouwenspersoon sta je naast het kind of de jongere. Daardoor kun je een belangrijke rol spelen in zijn welzijn. Meer informatie is te vinden op de website rechtspositie.
Het gaat hier om een recht, geen plicht. Een kind of jongere is dus niet verplicht om een vertrouwenspersoon aan te duiden of te hebben. Anderzijds ben ook jij niet verplicht om de aanduiding als vertrouwenspersoon te aanvaarden als kind of jongere je dit vraagt. Je wordt niet vergoed voor je steun als vertrouwenspersoon. Je hebt ook geen recht op verlof wanneer je het kind of de jongere bijstaat tijdens de werkuren.
Hoe werkt het?
Wanneer je optreedt als vertrouwenspersoon moet je je als dusdanig bekend maken. Je moet aan vier wettelijke voorwaarden voldoen:
- je bent aangeduid door het kind of de jongere zelf;
- je bent meerderjarig;
- je bent niet betrokken bij de lopende jeugdhulp;
- je kunt een uittreksel uit het strafregister model 2 voorleggen.
Beantwoord je aan al deze voorwaarden? Dan kan de jeugdhulpverlener jou niet weigeren als vertrouwenspersoon van het kind of de jongere.
Wil een kind of jongere zich door jou laten ondersteunen maar voldoe je niet aan alle voorwaarden (bv. je bent nog geen 18 jaar, of kan (nog) geen uittreksel strafregister voorleggen), dan hoeft de jeugdhulpverlener dit niet noodzakelijk te weigeren (maar kan dit wel). Je bent dan een vertrouwensfiguur of steunfiguur. Je beschikt dan niet over dezelfde mogelijkheden en rechten als de ‘officiële’ vertrouwenspersoon, maar je kan toch betekenisvol zijn tijdens de hulpverlening.
Het kind of de jongere kan op elk moment beslissen om jou niet verder als vertrouwenspersoon in te schakelen, en/of iemand anders kiezen.
Mandaat van de vertrouwenspersoon
In de meeste situaties treed je als vertrouwenspersoon niet op in de plaats van het kind of de jongere, maar in samenspraak met en ter ondersteuning van hem. Het is daarom belangrijk dat jullie van bij het begin:
- duidelijk bespreken wat zijn mening en visie is over zijn jeugdhulp;
- goede afspraken maken over wanneer hij ondersteuning wenst, en wat hij wil dat jij als zijn vertrouwenspersoon wel of niet doet. Jullie kunnen de afspraken noteren in de folder over de vertrouwenspersoon.
Het is belangrijk voor kinderen en jongeren om zo goed mogelijk ondersteund te worden binnen de jeugdhulp. Het decreet Integrale jeugdhulp stelt daarom dat jij als vertrouwenspersoon gedurende het hele hulpverleningstraject een vast aanspreekpunt bent voor het kind of de jongere.
Verder kan je, om jouw ondersteuningstaak als vertrouwenspersoon zo goed mogelijk uit te voeren, na én in overleg met het kind of de jongere:
- jeugdhulpverleners aanspreken,
- opkomen voor de belangen van de minderjarige,
- bemiddeling en cliëntoverleg opstarten,
- …
Jeugdhulpverleners moeten je actief op de hoogte brengen van alle beslissingen over de jeugdhulp wanneer het kind of de jongere hiermee akkoord gaat.
Als vertrouwenspersoon kan je het kind of de jongere ook bijstaan bij de inzage in zijn dossier. Je kan hiervoor, samen of alleen, zijn dossier inkijken. Je krijgt hierbij ook toegang tot informatie die niet besproken werd met de minderjarige zelf omdat dit volgens zijn jeugdhulpverleners op dat moment niet in zijn belang was (de zogenaamde agogische exceptie).
Wanneer er een belangenconflict is tussen de minderjarige en zijn ouders, kan je als vertrouwenspersoon het recht op toegang tot het dossier van de minderjarige uitoefenen in de plaats van de ouders.
Belangrijk: als vertrouwenspersoon ben je onderworpen aan de geheimhoudingsplicht. De vertrouwelijke informatie die je verneemt als vertrouwenspersoon, kan je dus niet zomaar bespreken met derden.
Ondersteuning voor vertrouwenspersonen
Treed je zelf op als vertrouwenspersoon of ben je van plan dit te doen? LUS vzw ondersteunt vertrouwenspersonen met een luisterend oor, intervisie of (juridische) vorming.
Ben je geen vertrouwenspersoon maar wil je jezelf beschikbaar stellen voor een kind of jongere, dan kun je ook daar terecht.
Meer weten? Neem contact op met LUS via info@lusvzw.be , 0497/ 43 59 23
Vertrouwenspersoon voor ouders of opvoedingsverantwoordelijken
Ook voor ouders en opvoedingsverantwoordelijken (bv. pleegouders) is het niet altijd gemakkelijk om de stappen binnen de jeugdhulp alleen te zetten. Soms willen ze graag dat iemand hen bijstaat, hen begeleidt tijdens gesprekken met hulpverlening … Ook zij hebben recht op bijstand door een vertrouwenspersoon. Dit is zo bepaald in het decreet Integrale Jeugdhulp.
Ouders en opvoedingsverantwoordelijken kunnen zich laten bijstaan door een vertrouwenspersoon die aan volgende voorwaarden voldoet:
- hij is meerderjarig;
- hij is niet betrokken bij de jeugdhulpverlening;
- hij beschikt over een uittreksel uit het strafregister model 2;
- hij is niet de vertrouwenspersoon van het kind of de jongere.
De vertrouwenspersoon van de ouder of de opvoedingsverantwoordelijke moet zich ook bij elk optreden als vertrouwenspersoon bekend maken. Wanneer aan deze voorwaarden is voldaan, kan de jeugdhulpverlener de bijstand van de vertrouwenspersoon niet weigeren.
De vertrouwenspersoon van de ouder of opvoedingsverantwoordelijke kan hem bijstaan in alle contacten met de jeugdhulp. Hij kan hem ook bijstaan bij de inzage in zijn dossiergegevens. De ouder of opvoedingsverantwoordelijke en de vertrouwenspersoon maken best onderling afspraken over wat wel of niet te doen. Gebruik hiervoor de modelovereenkomst.
Belangrijk: ook een vertrouwenspersoon voor een ouder of opvoedingsverantwoordelijke heeft geheimhoudingsplicht. Vertrouwelijke informatie die hij verneemt als vertrouwenspersoon, kan hij dus niet zomaar bespreken met derden.